Μιλιταρισμός και Αντιμιλιταρισμός

Πρέπει να δούμε τον μιλιταρισμό ως ένα φαινόμενο βαθιά ριζωμένο στη δομή των ταξικά διαιρεμένων κοινωνιών και εμφανίζεται ανάλογα με τις φυσικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές περιστάσεις σε κάθε κράτος και επικράτεια σε μια τεράστια ποικιλία μορφών. Ο μιλιταρισμός είναι ένα από τα πιο σημαντικά δείγματα της ζωής των περισσότερων κοινωνιών, γιατί είναι η πιο ισχυρή, πιο συγκεντρωτική και πιο αποκλειστική έκφραση του εθνικού, πολιτιστικού και ταξικού ενστίκτου αυτοσυντήρησης, του πιο στοιχειώδους από όλα τα ένστικτα.

Μια ιστορία του μιλιταρισμού, με τη βαθύτερη έννοια, αποκαλύπτει την ουσία της ανθρώπινης ανάπτυξης και της κινητήριας δύναμης της, και μια ανατομία του καπιταλιστικού μιλιταρισμού έχει σαν επακόλουθο την αποκάλυψη των πιο κρυφών κι ελάχιστα φανερών ριζών του καπιταλισμού. Η ιστορία του μιλιταρισμού πρέπει να ιδωθεί ταυτόχρονα ως η ιστορία των πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και γενικά των πολιτιστικών σχέσεων έντασης ανάμεσα σε κράτη και έθνη, καθώς και ως η ιστορία των ταξικών αγώνων μέσα σε κάθε κράτος έθνος.

Κάποια γενικά σημεία

Η βάση κάθε κοινωνικής σχέσης εξουσίας βασίζεται στην ανωτερότητα της φυσικής δύναμης, που σαν κοινωνικό φαινόμενο δεν εμφανίζεται με τη μορφή μεγαλύτερης φυσικής δύναμης των ατόμων, αφού σε ότι αφορά αυτή τη σχέση, ένας άνθρωπος αξίζει όσο και κάθε άλλος, και μια καθαρά αριθμητική πλειοψηφία είναι αποφασιστική. Η σχέση των αριθμών δεν ανταποκρίνεται απλά στην αριθμητική σχέση ανάμεσα σε ομάδες ατόμων με αντίθετα συμφέροντα, αλλά καθορίζεται – αφού δεν έχουν όλοι συνείδηση των συμφερόντων τους, ειδικά των θεμελιακών τους συμφερόντων, και πάνω από όλα αφού δεν αναγνωρίζουν όλοι τα συμφέροντα της τάξης τους σαν δικά τους – ουσιαστικά από το επίπεδο διανοητικής και ηθικής ανάπτυξης κάθε τάξης, με την οποία ορίζεται ο βαθμός έκτασης και έντασης της ταξικής συνείδησης. Το διανοητικό και ηθικό επίπεδο καθορίζεται καθ’εαυτό από την οικονομική θέση κάθε ομάδας με ιδιαίτερα συμφέροντα τάξης, ενώ η κοινωνική και πολιτική θέση αντιπροσωπεύει μάλλον μια συνέπεια, αν και βέβαια αυτή η συνέπεια είναι έντονα οπισθοδρομική και μια έκφραση της σχέσης εξουσίας.

Η καθαρά οικονομική κυριαρχία, επίσης, συμβάλλει άμεσα στη μετατόπιση και τη σύγχυση της αριθμητικής αναλογίας, αφού η οικονομική καταπίεση δεν επιδρά μόνο στο ύψος του διανοητικού και ηθικού επιπέδου και συνακόλουθα στη συνείδηση των ταξικών συμφερόντων, αλλά παράγει επίσης μια τάση να δράσει κανείς σύμφωνα με αυτό το, λίγο πολύ, κατανοητό ταξικό συμφέρον. Το γεγονός ότι ο πολιτικός μηχανισμός της τάξης που έχει τον έλεγχο, της παρέχει τα αυξημένα μέσα της εξουσίας για να «διορθώνει» την αριθμητική σχέση υπέρ των συμφερόντων της άρχουσας ομάδας, το βλέπουμε σε όλους τους γνωστούς θεσμούς: αστυνομία, δικαστήρια, σχολεία, μαζί με την εκκλησία, που πρέπει να την αναφέρουμε κι αυτήν εδώ – θεσμούς που δημιουργούνται από το πολιτικό και νομοθετικό μηχανισμό και χρησιμοποιούνται σαν εκτελεστικά και διοικητικά όργανα. Οι δύο πρώτοι δουλεύουν κύρια με τις απειλές, τους εκφοβισμούς και τη βία, το σχολείο βασικά μπλοκάροντας όλα τα κανάλια από τα οποία η ταξική συνείδηση μπορεί να ταξιδέψει στο μυαλό και τη καρδιά. Η εκκλησία, από την άλλη μεριά, εργάζεται πιο αποφασιστικά ξυπνώντας ένα πάθος για τις απολαύσεις του παραδείσου και ένα φόβο για τα βασανιστήρια της κόλασης.

Αλλά ακόμα και έτσι η καθορισμένη, η αριθμητική σχέση δεν αποφασίζει απόλυτα για τις σχέσεις εξουσίας. Ένας οπλισμένος άνθρωπος αυξάνει τη φυσική του δύναμη κατά πολύ με την κατοχή του όπλου. Ο βαθμός της αύξησης εξαρτάται από την ανάπτυξη της τεχνικής των όπλων, που περιλαμβάνει την οχύρωση και τη στρατηγική. Η διανοητική και οικονομική κυριαρχία μιας ομάδας με ιδιαίτερα προσόντα πάνω σε μια άλλη, μετατρέπεται σε απλή, φυσική κυριαρχία με την κατοχή όπλων ή καλύτερων όπλων από την πλευρά της άρχουσας τάξης. Αυτή η δυνατότητα δημιουργείται, έτσι, από την πλήρη κυριαρχία μιας ταξικά συνειδητής μειοψηφίας πάνω σε μια ταξικά συνειδητή πλειοψηφία.

Ακόμα κι όταν η διαίρεση σε τάξεις καθορίζεται από την οικονομική θέση, η πολιτική σχέση εξουσίας ανάμεσα στις τάξεις καθορίζεται από την οικονομική θέση των ατόμων μόνο κατά αρχή κατά δεύτερο λόγο, καθορίζεται από τα άπειρα πνευματικά, ηθικά και φυσικά μέσα εξουσίας που είναι στη διάθεση της οικονομικά κυρίαρχης τάξης, μέσω της οικονομικής, ταξικής της θέσης. Το γεγονός ότι αυτά τα όργανα εξουσία που υπάρχουν δεν μπορούν να επηρεάσουν τις ταξικές διαιρέσεις, εφόσον αυτές δημιουργούνται από ένα εντελώς ανεξάρτητο σύστημα συνθηκών, σύμφωνα με ένα νόμο που μοιάζει με τους νόμους της φύσης, εξαναγκάζει ορισμένες τάξεις που θα μπορούσαν κάλλιστα να αντιπροσωπεύουν μια πλειοψηφία, σε οικονομική εξάρτηση από άλλες τάξεις, που θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν μια ελάχιστη μειοψηφία – εξάρτηση που ούτε η ταξική πάλη ούτε οποιαδήποτε μέσα πολιτικής εξουσίας μπορούν να αφανίσουν. Η ταξική πάλη μπορεί έτσι να είναι μια πάλη για την ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης ανάμεσα στους ταξικούς συντρόφους – που σημαίνει και προθυμία για πραγματοποίηση επαναστατικών έργων και για θυσία για τα συμφέροντα της τάξης – και μια πάλη για την κατάληψη των μέσων της εξουσίας, που έχουν μεγαλύτερη σημασία για τη δημιουργία ή την εξάλειψη της ταξικής συνείδησης, καθώς και για την κατάληψη των φυσικών και διανοητικών μέσων της εξουσίας, που η κατοχή τους σημαίνει τον πολλαπλασιασμό της φυσικής δύναμης.

Αυτό αποδεικνύει πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η τεχνική των όπλων στους κοινωνικούς αγώνες.

Σε κάθε περίπτωση: Όποιος κατέχει το μονοπώλιο των όπλων και της βίας έχει λοιπόν δίκιο ακόμα και όταν υποθέσουμε ότι μια τάξη που είχε τα πολιτικά μέσα εξουσίας και τα έχασε, μπορεί για ένα διάστημα να διατηρήσει την πολιτική κυριαρχία της με τα όπλα και ας έχει χαθεί η οικονομική ανωτερότητα της. Όπως για παράδειγμα έγινε στη φεουδαρχία.

Γενική ιστορία του μιλιταρισμού.
Σε αυτό το κεφάλαιο ο Λίμπκνεχτ κάνει μια αναδρομή τι σημαίνει η χρήση των όπλων σε κατώτερες βαθμίδες της κοινωνικής εξέλιξης ακόμα και σε πρωτόγονες κομμουνιστικές κοινωνίες. Ότι για παράδειγμα τα όπλα ήταν ταυτόχρονα μέσα απόκτησης τροφής και προστασίας από άγρια θηρία.

Δίνει όμως και παραδείγματα από τη Ρώμη και την αρχαία Ελλάδα όπου η κατοχή και η ποιότητα οπλισμού των πολιτών εξαρτιόταν από την κοινωνική τους θέση.

Καπιταλιστικός μιλιταρισμός.

Ο μιλιταρισμός δεν αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του καπιταλισμού μόνο αλλά όλων των ταξικά διαιρεμένων κοινωνιών στον ιστορικό χρόνο.

Ο καπιταλισμός, βέβαια, όπως και κάθε άλλη ταξικά διαιρεμένη κοινωνία, αναπτύσσει τη δική του μορφή μιλιταρισμού: Ο μιλιταρισμός πηγάζει από συγκεκριμένους σκοπούς, που διαφέρουν ανάλογα με το είδος της κοινωνικής τάξης πραγμάτων. Στο καπιταλιστικό στάδιο ανάπτυξης αρμόζει καλύτερα ένας στρατός βασισμένος στη γενική στρατιωτική θητεία, ένας στρατός που αν και βασίζεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις και διαστρωματώσεις δεν είναι φιλικός προς αυτές αλλά το αντίθετο.

Μερικές φορές ο καπιταλιστικός μιλιταρισμός εμφανίζεται συνήθως σε δύο μορφές ως μόνιμος στρατός και ως εθνοφυλακή.

Ο στρατός σε καπιταλιστικές συνθήκες είναι πρώτα από όλα ένας εθνικός θεσμός προορισμένος να επιτίθεται ενάντια σε ένα εξωτερικό εχθρό ή για την άμυνα απέναντι σε ένα εξωτερικό εχθρό. Και αυτό δεν μπορεί να εξαφανιστεί όσο υπάρχει καπιταλισμός, γιατί ο πόλεμος για τον καπιταλισμό όπως είπε ο Μόλτε είναι «ένας κρίκος στη θεία τάξη του κόσμου» . Οι πολεμικές συγκρούσεις ανάμεσα σε διαφορετικά μπλοκ της καπιταλιστικής κυριαρχίας είναι αναπόφευκτος.

Ακόμα και αν η λειτουργία του μιλιταρισμού ενάντια σε ένα εξωτερικό εχθρό περιγράφεται σαν εθνική λειτουργία, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μια λειτουργία που υπακούει στα συμφέροντα των υποτελών τάξεων που η καπιταλιστική κυριαρχία εξουσιάζει και εκμεταλλεύεται. Το προλεταριάτο σε όλο το κόσμο δεν μπορεί και γνωρίζει ότι δεν έχει κανένα κέρδος από την πολιτική αυτή που θεωρεί αναγκαίο το ότι ο μιλιταρισμός ενάντια στον εξωτερικό εχθρό πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει. Στην πραγματικότητα τα συμφέροντα του προλεταριάτου είναι αντίθετα με το μιλιταρισμό που φυσικά υπηρετεί την άρχουσα καπιταλιστική τάξη στη διαιώνιση της εκμετάλλευσης.

Απόσπασμα σελ 35: «Το προλεταριάτο δέχεται πολύ ευνοϊκά τη μεγάλη βιομηχανική πρόοδο της εποχής μας. Αλλά ξέρει ότι η οικονομική πρόοδος θα μπορούσε να έρθει χωρίς το όπλο στο χέρι, χωρίς τον μιλιταρισμό…..

Το προλεταριάτο γνωρίζει ότι οι εχθροί του προτιμούν να μαγειρεύουν την σούπα στη φωτιά του σοβινισμού. Σε αυτό το σημείο ο Λιμπκνεχτ δίνει το παράδειγμα του Βίσμαρκ.

Το προλεταριάτο γνωρίζει ότι η πατρίδα για την οποία πρέπει να πολεμήσει δεν είναι δική του πατρίδα και ότι το προλεταριάτο όλων των χωρών έχει μόνο έναν πραγματικό εχθρό: την αστική τάξη, που το καταπιέζει και το εκμεταλλεύεται. Ότι το προλεταριάτο κάθε μιας χώρας εξαιτίας των ειδικών συμφερόντων του συνδέεται στενά με το προλεταριάτο όλων των άλλων χωρών. Στην διεθνή συμμαχία των εκμεταλλευτών του, της καπιταλιστικής κυριαρχίας πρέπει να αντιτάξει τη δική του διεθνή συμμαχία των εκμεταλλευομένων. Το προλεταριάτο γνωρίζει ότι το βάζουν να πολεμήσει σε ένα πόλεμο ενάντια στους ταξικούς του συντρόφους, με άλλα λόγια ενάντια στα δικά του συμφέροντα.

Τα χαρακτηριστικά του μιλιταρισμού

α) Ενάντια στον εσωτερικό εχθρό

Ο μιλιταρισμός, ωστόσο, δεν είναι μονάχα ένα μέσο άμυνας απέναντι σε ένα εξωτερικό εχθρό. Έχει και ένα δεύτερο καθήκον που σχετίζεται με την όξυνση των ταξικών αντιθέσεων και του προλεταριακού ανταγωνισμού, την άνοδο της ταξικής συνείδησης της εργατικής τάξης. Εδώ ο μιλιταρισμός έχει το καθήκον να υπερασπίζεται την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, να υποστηρίζει την καπιταλιστική κυριαρχία ενάντια στην πάλη του προλεταριάτου για χειραφέτηση. Ο μιλιταρισμός αποτελεί ένα όπλο στα χέρια της καπιταλιστικής κυριαρχίας που αποσκοπεί να εμποδίσει την ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης του προλεταριάτου συμμαχώντας με την αστυνομία, το σύστημα δικαιοσύνης, την εκκλησία, το σχολείο κλπ.

Η οργάνωση του στρατού σε μερικές χώρες του εξωτερικού σελ 39.

Εδώ δίνει το παράδειγμα της οργάνωσης παραστρατιωτικών ομάδων στα χέρια των εργοδοτών ενάντια σε απεργούς εργάτες.

και το παράδειγμα της Ελβετία που ο λαός ήταν οπλισμένος αλλά αυτό άλλαξε γιατί η αστική τάξη κατάλαβε ότι ένας τέτοιος οπλισμός του λαού σημαίνει και οπλισμό του προλεταριάτου, άρα μπορεί να υπάρξει κίνδυνος για την εξουσία της.

Στρατιωτική διαπαιδαγωτική

Το πραγματικό μιλιταριστικό πνεύμα σημαίνει με λίγα λόγια την προθυμία να χτυπήσει κανείς και τον εσωτερικό και τον εξωτερικό εχθρό όποτε τον διατάξουν.

Για να υπάρχει πειθαρχία σε ένα στρατό χρειάζεται στην πραγματικότητα ένα πολύ χαμηλό πνευματικό επίπεδο. Άρα είναι αναγκαία η πλύση εγκεφάλου για την αγάπη για την πατρίδα κλπ. Όπως έλεγε και ο υπουργός πολέμου Άινεμ στα χρόνια του Καρλ Λ. : θα προτιμούσε ένα στρατιώτη αφοσιωμένο στο βασιλιά ακόμα και αν αυτός ήταν κακός σκοπευτής από έναν λιγότερο πειθήνιο ακόμα και αν ήταν τέλειος σκοπευτής. Στο σημείο αυτό όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Η τεχνική των όπλων και η στρατηγική χρειάζεται ευφυΐα. Οπότε αναγκαστικά ο στρατιώτης αποκτά και περισσότερη ειδίκευση. Γιαυτό ο μιλιταρισμός δεν μπορεί να βασίζεται μόνο σε ένα εντελώς αμόρφωτο όχλο. Ούτε ο καπιταλισμός μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα τέτοιο πλήθος για τις ανάγκες της παραγωγής. Οπότε αυτό δημιουργεί μια αντίφαση που μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο.

Για να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα η καπιταλιστική κυριαρχία χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους. Πρώτα από όλα ο εν στολή προλετάριος αποκόβεται από την οικογένεια του και τους ταξικούς συντρόφους. Στη συνέχεια είναι απαραίτητο να παραταθεί αυτή η απομόνωση όσο το δυνατό περισσότερο πχ μέσω της διετούς στρατιωτικής θητείας. Παράδειγμα από τη Γερμανία του 1893.

Ο μιλιταρισμός σαν μακιαβελισμός και σαν πολιτικός ρυθμιστής

Ο μιλιταρισμός στην αρχή εμφανίζεται σαν ο ίδιος ο στρατός, ύστερα σαν ένα σύστημα που προβάλλει τον εαυτό του πέρα από το στρατό και δένει σφιχτά ολόκληρη την κοινωνία σε ένα δίχτυ μιλιταριστικών ή ημιμιλιταριστικών θεσμών, ένα σύστημα ελέγχου που περιλαμβάνει πολλές απαγορεύσεις όπως η απαγόρευση δημοσιευμάτων, στρατοδικεία, πιστοποιητικό στρατιωτικών ικανοτήτων κλπ. Συμβάλει στην στρατιωτικοποίηση ολόκληρου του γραφειοκρατικού μηχανισμού. Ο μιλιταρισμός εμφανίζεται επίσης σαν ένα σύστημα που διαποτίζει ολόκληρη την κοινωνία, την δημίσια και την ιδιωτική ζωή των ανθρώπων με το μιλιταριστικό πνεύμα. Χαρακτηριστικό το πως βλέπει η αστική κοινωνία τη στολή του αξιωματικού δηλαδή ώς φετίχ.

Μερικά από τα κύρια εγκλήματα του μιλιταρισμού

1. Η κακομεταχείριση των στρατιωτών ή ο μιλιταρισμός σαν μετανοημένος αλλά αδιόρθωτος αμαρτωλός

Οι μιλιταριστές δεν είναι ηλίθιοι. Αυτό φαίνεται καθαρά από τις μεθόδους που χρησιμοποιούν. Από την μία έχουμε την ηθικολογία και τις πατριωτικές κορώνες από την άλλη έχουμε τους ξυλοδαρμούς, τους βασανισμού και τα καψόνια.

Ο μιλιταρισμός έχει στρατιωτικές δαπάνες. Με αυτό τον τρόπο η καπιταλιστική κυριαρχία χρησιμοποιεί την κυριαρχική της θέση που βασίζεται στην εκμετάλλευση του προλεταριάτου, για να εξαναγκάσει τις καταπιεζόμενες τάξεις όχι μόνο να σφυριλατήσουν τις ίδιες τους τις αλυσίδες αλλά και να τις πληρώσουν κιόλας.

Ο μιλιταρισμός είναι εκτός από άλλα πράγματα και ένα εργαλείο στην οικονομική μάχη, δηλαδή ένα εργαλείο ενάντια την πάλη που διεξάγει το προλεταριάτο. Οι στρατιώτες είναι ανταγωνιστές των ελεύθερων εργατών, ως υπάλληλος του καπιταλισμού, ο μιλιταρισμός έχει ως το υψηλότερο και ιερότερο καθήκον να προστατεύει τα κέρδη των εργοδοτών. Έτσι αναμιγνύεται ο μιλιταρισμός με το σπάσιμο των απεργιών με τη βία. Πολλές φορές οι στρατιώτες χρησιμοποιούνται και ως απεργοσπάστες.

σελ 96. 97

Αφού η πιο έντονη μορφή του ταξικού αγώνα είναι ο πολιτικός αγώνας είναι φυσικό το ότι και ο μιλιταρισμός εμφανίζεται οξύτερος στις άμεσες και έμμεσες επεμβάσεις του στον πολιτικό αγώνα.

Ο μιλιταρισμός ένας κίνδυνος για την ειρήνη

Οι εθνικιστικές αντιθέσεις – η ανάγκη για εθνική επέκταση σαν συνέπεια της αύξησης του πληθυσμού, η ανάγκη για προσάρτηση εδαφών κλπ με άλλα λόγια για να αυξηθεί ο πλούτος της άρχουσας τάξης το κάθε κράτος αρκετές στιγμές πρέπει να κάνει πόλεμο. Για να κάνει αυτό το πόλεμο χρειάζεται «εθνική ενότητα». Έτσι ο μιλιταρισμός προπαγανδίζει υπέρ της αγαπημένης πατρίδας όταν θέλει να κάνει αυτή την εξάπλωση.

Ο αγώνας ενάντια στο σοβινιστικό και στο μιλιταριστικό πνεύμα σημαίνει αγώνας σε όσους θέλουν ένα πόλεμο μεταξύ των διαφορετικών εθνών.

Κάπου εδώ μπαίνει και το ζήτημα της δυσκολίας να ξεσπάσει η προλεταριακή επανάσταση. σελ 117